Βιολογική Ηλικία: πραγματικό ταλέντο ή απλά πρόωρη ανάπτυξη;

Ο ρόλος της βιολογικής ηλικίας στην αθλητική απόδοση
Η κολύμβηση είναι ένα από τα αθλήματα όπου ο πρωταθλητισμός ξεκινά από νεαρή ηλικία, πράγμα που αναγκάζει τους αθλητές να υποβάλλονται σε έντονη προπονητική και αγωνιστική διαδικασία από μικρές ηλικίες.
Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην Ελλάδα μιας και πολλοί κολυμβητές και κολυμβήτριες κορυφώνουν την αγωνιστική τους καριέρα πριν τα 18 τους. Σ’ αυτές λοιπόν τις ευαίσθητες αναπτυξιακά ηλικίες ένας κυριαρχικός παράγοντας τόσο στην απόδοση όσο και στην επίδραση της προπονητικής διαδικασίας είναι η βιολογική ηλικία.

Μας εξηγεί : Σταύρος Α. Κάβουρας, PhD, FACSM

Επίκουρος Καθηγητής Εργοφυσιολογίας & Διατροφής Αθλουμένων
Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο




Τι είναι όμως βιολογική ηλικία και πώς αξιολογείται;
Βιολογική ηλικία ΑθλητισμόςΕνώ χρονολογική είναι η ηλικία που υπολογίζεται βάσει της ημερομηνίας γεννήσεως, βιολογική είναι η πραγματική ηλικία του οργανισμού. Μία από τις πιο κλασσικές μεθόδους υπολογισμού της βιολογικής ηλικίας είναι διαμέσου της σκελετικής ηλικίας. Η διαδικασία απαιτεί ακτινογραφία της αριστερής άκρας χειρός και έναν έμπειρο επιστήμονα για την αξιολόγηση αυτής. Με αυτή τη μέτρηση της σκελετικής ηλικίας μεταξύ των άλλων μπορεί να γίνει και η πρόβλεψη του τελικού ύψους ενός παιδιού που θα φτάσει μετά την ενηλικίωση, με αρκετά ικανοποιητικά αποτελέσματα.

Μπορεί η χρονολογική και η βιολογική ηλικία να διαφέρουν;
Η απάντηση είναι και βέβαια ναι. Όταν η βιολογική ηλικία προηγείται της χρονολογικής μιλάμε για πρόωρη ανάπτυξη ή ωρίμανση, ενώ όταν έπεται μιλάμε για αργοπορημένη ανάπτυξη ή ωρίμανση. Ας το εξηγήσουμε πιο απλά: Στα περισσότερα παιδιά αυτές οι ηλικίες δε διαφέρουν πάνω από ένα έτος (κανονική ανάπτυξη). Σε πολλές όμως περιπτώσεις αυτές οι δύο ηλικίες μπορεί να διαφέρουν ακόμα και με 3 με 4 χρόνια ή και περισσότερο. Έτσι ένα χρονολογικά 12χρονο παιδί μπορεί να είναι βιολογικά 16χρονο ή ένα 17χρονο παιδί μπορεί να είναι βιολογικά 13 χρονών. Και στις δύο περιπτώσεις τα παιδιά είναι απόλυτα φυσιολογικά και δεν έχουν κανένα λειτουργικό πρόβλημα.

Βιολογική ηλικία Αθλητισμός

Τα ερευνητικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι οι καλοί αθλητές των ηλικιών 13-17 έχουν συνήθως πρόωρη ανάπτυξη πράγμα που τους κάνει και αποδίδουν καλύτερα. Όλοι μας έχουμε τύχει να παρακολουθούμε αγώνες παιδιών 13 χρονών, όταν ξαφνικά ένας από τους αθλητές είναι το παιδί «γίγαντας»: πανύψηλος, με έντονη τριχοφυΐα και τρομερή μυϊκή ανάπτυξη. «Μα είναι δυνατόν αυτό το παιδί να είναι 13 χρονών;» γεννιέται το ερώτημα. Χρονολογικά ναι, βιολογικά μάλλον όχι. Το πρόβλημα που παρατηρείται με αυτή την ασυγχρονία του βιολογικού και χρονολογικού ρολογιού έχει δύο σκέλη: Από τη μία ο αθλητής με την πρόωρη ωρίμανση ναι μεν αποδίδει καλύτερα στις μικρές κατηγορίες (λόγω του αναπτυξιακού προβαδίσματος) αλλά από κει και πέρα στενεύουν τα περιθώρια βελτίωσης. Από την άλλη όμως ο αθλητής με την αργοπορημένη ωρίμανση συνήθως αποδίδει χειρότερα στις ηλικιακές κατηγορίες πράγμα που ίσως να αποθαρρύνει και ίσως να οδηγήσει και στον πρόωρο τερματισμό της ενασχόλησης με τον αθλητισμό. Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζει σε αυτές τις περιπτώσεις τόσο ο αθλητής όσο και οι γονείς και ο προπονητής είναι ότι οι αθλητές με αργοπορημένη ωρίμανση έχουν πολύ μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης και βελτίωσης. Επιπλέον, η βιολογική ηλικία θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη τόσο στο σχεδιασμό της προπόνησης όσο και σε προγράμματα επιλογής ταλέντων.

Κλείνοντας θα ανακεφαλαιώσουμε λέγοντας πως ο προσδιορισμός της βιολογικής ηλικίας πρέπει να αποτελεί μία από τις πλέον βασικές μετρήσεις πάνω στις οποίες θα πρέπει να είναι βασισμένη τόσο η προπονητική επιβάρυνση όσο και οι προσδοκίες των αθλητών αλλά και των γονέων.

ΠΗΓΉ: